Czym jest Ryzen X3D od AMD i dlaczego to seria procesorów dla graczy

Firma AMD jest od lat jednym z liderów rynku procesorów oraz układów graficznych. Z drugiej strony barykady mamy oczywiście Intela, który niedawno wkroczył na rynek GPU (za sprawą kart z serii Arc), ale specjalizuje się jednak przede wszystkim w procesorach. Obie korporacje bezustannie ze sobą walczą o klientów, wprowadzając na rynek coraz wydajniejsze i doskonalsze konstrukcje. Efektem tych trwających od dekad batalii jest mnóstwo nowoczesnych rozwiązań, a za jedne z najważniejszych uznać można 3D V-Cache - technologię, którą w 2022 roku do swoich procesorów wprowadzili „czerwoni”, czyli właśnie AMD.

AMD od poprzedniej generacji konsol, czyli PlayStation 4 oraz Xboksów One, produkuje układy, napędzające platformy Sony oraz Microsoftu. Nie inaczej jest w przypadku PlayStation 5 oraz Xboksów Series X|S, w których także zdecydowano się na technologię od AMD. Spółka ciągle zatem zdobywa doświadczenie, rozwija swoje produkty i wprowadza nowości, które służą nie tylko konsolowcom, ale także właścicielom blaszaków. Jedną z tych innowacji jest wspomniany wcześniej 3D V-Cache.

Pierwszym procesorem na świecie, dysponującym 3D V-Cache, był Ryzen 7 5800X3D, z którego aktualnie korzystam w komputerze. Jednostka ta trafiła na rynek w 2022 roku i do dzisiejszego dnia cieszy się ogromną popularnością wśród graczy, mimo że od tamtej pory AMD wypuściło na rynek kolejną generację procesorów Ryzen, czyli serię 7000. Za niebywałą popularność 5800X3D odpowiada jego wysoka wydajność oraz przystępna cena, oscylująca w granicach 1500 zł. Nie jest to jednak CPU dla wszystkich. Najlepiej sprawdza się on bowiem w grach, a z niniejszego artykułu dowiecie się dlaczego.

Czym jest 3D V-Cache

3D V-Cache to technologia, dzięki której firma AMD zdołała dołożyć kolejne warstwy szybkiej pamięci cache dokładnie ponad rdzeniem procesora. Tradycyjnie pamięć tego typu była umieszczana obok rdzeni, ale ze względu na ograniczenia fizyczne (wielkość tranzystorów), jak również sam rozmiar procesorów (których przecież nie da się powiększać w nieskończoność), mocno utrudnione było jej rozszerzenie. AMD postanowiło problem obejść, umieszczając cache L3 ponad rdzeniami, a dzięki przebudowanej obudowie, skrywającej m.in. cieńszą komorę parową, CPU nie zwiększyło rozmiarów. Zmiana zdaje się w teorii prosta, ale w rzeczywistości wcale taka nie jest. Wiąże się ona bowiem m.in. z tym, że znacznie pogarsza się odprowadzanie ciepła tworzonego przez procesor, z czym inżynierowie musieli sobie oczywiście poradzić. Dodatkowo sam proces łączenia pamięci cache z rdzeniem musiał być przemyślany od nowa.

Postępy w budowaniu procesorów pozwoliły jednak firmie AMD umieścić cache nad rdzeniami, a jednostka zachowała wymiary innych układów z serii Ryzen, co było priorytetem. Dodatkowo opracowano specjalne rozwiązania pozwalające procesory oznaczone dopiskiem X3D sprawnie chłodzić. Początkowo w gamie nowych układów dostępny był wyłącznie Ryzen 7 5800X3D (8 rdzeni), ale dziś możecie się też zdecydować na zakup 7800X3D (8 rdzeni), 7900X3D (12 rdzeni) oraz 7950X3D (16 rdzeni). Co ciekawe, nie wszystkie rdzenie w nowych układach mają dostęp do 3D V-Cache, albowiem AMD podzieliło 7900X3D oraz 7950X3D na dwie tzw. matryce CCD. W 7900X3D każda matryca to 6 rdzeni, a w 7950X3D to 8 rdzeni. Tylko jedno CCD ma dostęp do 3D V-Cache, a drugie działa bez dodatkowego cache’u. Żeby było jeszcze ciekawiej, każda matryca CCD posiada inne taktowanie. Te wyposażone w 3D V-Cache są nieco wolniejsze, a te bez niego szybsze. Można powiedzieć zatem, że AMD było w stanie połączyć dwa układy w jednym. Dlaczego? Już wyjaśniam.

3D V-Cache to nowa technologia, co wiąże się z pewnymi ograniczeniami. Procesory AMD wykorzystujące nowy cache nie nadają się do podkręcania (choć delikatnie można spróbować). Stają się niestabilne po podniesieniu napięcia, a już całkowicie nie lubią zbyt wysokiego taktowania. Nowy cache 3D sprawia, że działają one niesamowicie wydajnie w grach, ale jednocześnie są nieco wolniejsze w przypadku zastosowań bardziej standardowych, przegrywając np. ze swoimi odpowiednikami bez cache'u 3D. Niższe taktowanie nie jest obojętne dla całego układu, a przecież z takowym mamy do czynienia. Ryzen 7 5800X3D taktowany jest standardowym zegarem 3,4 GHz, podczas gdy Ryzen 7 5800X to zegar 3,8 GHz. Różnica niby nie jest jakoś przesadnie duża, bo mówimy o mniej więcej 11 procentach, ale ma ona wpływ na to, jak CPU radzi sobie w standardowych zastosowaniach, czyli np. podczas przetwarzania danych oraz kompresji filmów, tudzież obrazów. Nowe układy, których rdzenie podzielono na te z 3D V-Cache oraz te bez działają zarówno świetnie w przypadku gamingu, jak podczas innych zastosowań, także tych związanych z jakimś rodzajem twórczości.